To i owo o zatorach płatniczych

Rekompensata jest należna za każde opóźnienie w płatnościach – wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 1 grudnia 2022 r.

W najnowszym wyroku TSUE stanął na stanowisku, że wierzycielowi przysługuje rekompensata za każde opóźnienie w płatności za każdą dostawę zrealizowaną w ramach jednej umowy.

Umowa a transakcja

Wyrok zapadł na gruncie stosowania polskiej ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych [„Ustawa”]. W trakcie postępowania przed warszawskim sądem rejonowym, dłużnik podnosił, że należna jest tylko jedna rekompensata, ponieważ opóźnienia wynikały z realizacji jednej umowy. Podobną optykę przyjął sąd zauważając, że na gruncie Ustawy świadczenie należne wierzycielowi przysługuje za opóźnienie dłużnika w wykonaniu jego części umowy – transakcji handlowej – przy czym transakcję handlową ustawa definiuje jako umowę odpłatnej dostawy towaru lub świadczenia usług.

O ile polska ustawa zrównuje transakcję handlową z umową, to dyrektywa 2011/7 w sprawie zwalczania opóźnienia w płatnościach w transakcjach handlowych, nie jest aż tak jednoznaczna. W wyniku zadania pytania prejudycjalnego, TSUE wskazał, że pojęcie transakcji handlowej - w rozumieniu przepisów unijnych - nie musi być tożsame z umową, a zgodnie z dyrektywą 2011/7 za transakcję handlową należy uznać każdą odpłatną dostawę towarów lub świadczenie usług. (wyrok TSUE z 1.12.2022 r., sygn. akt C 419/21)

Nowelizacja Ustawy

Wyrok TSUE zbiegł się w czasie z wejściem w życie nowelizacji Ustawy dotyczącej:

1. doprecyzowania przepisów i uproszczenia obowiązku sprawozdawczego o praktykach płatniczych: obowiązkowe będzie wskazanie udziału procentowego poszczególnych nieotrzymanych świadczeń pieniężnych w całkowitej wartości należnych danemu podmiotowi w danym roku ale także niespełnionych świadczeń w łącznej wartości tych do których spełnienia przedsiębiorca sam by zobowiązany. Zmianie ulega również termin na złożenie sprawozdania. Ulegnie on wydłużeniu do 30 kwietnia następnego roku;
2.  usprawnienia postępowania w sprawie nadmiernego opóźniania ze spełnianiem świadczeń pieniężnych oraz zmiany modelu karania za nadmierne opóźnienia: nowelizacja przyznaje Prezesowi UOKiK m.in. możliwość wystosowania do przedsiębiorcy tzw. wezwania miękkiego, zmianę wzoru karania oraz uznaniowość przy wymiarze sankcji (podwyższeniu ulegnie „premia” za współpracę z Urzędem – kara za nadmierne opóźnienia w płatnościach będzie mogła zostać obniżona o 20 %, o ile przedsiębiorca będzie aktywnie współpracować z UOKiK);
3.   nadania uprawnienia do niedochodzenia rekompensaty agencjom wykonawczym w sytuacji, gdy jej kwota jest równa świadczeniu pieniężnemu albo większa od tego świadczenia;
4.  pozbawienia skuteczności umownych zakazów lub ograniczeń przelewu wierzytelności oraz innych postanowień umownych mających ten sam cel (cesje wierzytelności w relacjach asymetrycznych), za wyjątkiem dłużników będących podmiotami publicznymi: ograniczenie praw wierzyciela np. przez wymaganie zgody dłużnika na taki przelew ma poprawić płynność finansową MŚP w transakcjach z dużymi przedsiębiorcami. Autorzy projektu podkreślają, że obecnie stosowane w umowach zakazy cesji wierzytelności czy inne obostrzenia w ich zapłacie są nadużywane, co może przyczyniać się do utraty płynności, a w konsekwencji do zatorów płatniczych;
5. nałożenia obowiązku składania oświadczenia o swoim statusie na wszystkich dużych przedsiębiorców (obecnie tylko duzi przedsiębiorcy będący dłużnikami mają taki obowiązek);
6. doprecyzowania przepisów dotyczących wyłączenia ustawy do długów objętych postępowaniem restrukturyzacyjnym lub upadłościowym.