TSUE rozstrzygnie jeden z najważniejszych problemów na rynku kredytów konsumenckich

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej rozstrzygnie, czy w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego prowizje pobrane przez kredytodawców z tytułu udzielenia kredytu będą podlegały proporcjonalnemu zwrotowi. Odpowiedź na to pytanie jest kluczowa dla polskiego rynku kredytów konsumenckich, na którym prowizja jest jednym z istotnych elementów produktów kredytowych. Pytanie prejudycjalne w tym zakresie zadał Sąd Rejonowy Lublin-Wschód.

Fakty

Od sierpnia 2016 r. trwa spór między rynkiem a Prezesem UOKiK oraz Rzecznikiem Finansowym o sposób rozliczania kosztów kredytu konsumenckiego w przypadku jego wcześniejszej spłaty. Osią sporu są koszty, których wysokość nie jest zależna od długości trwania tej umowy o kredyt, czyli np. prowizje pobierane przez kredytodawców z tytułu udzielenia kredytu. Według organów, w razie wcześniejszej spłaty kredytu wszystkie jego koszty – w tym prowizje – powinny podlegać proporcjonalnej redukcji. Rynek sprzeciwia się temu, akceptując redukcję jedynie tych kosztów, które są związane z okresem, o który skrócono czas trwania umowy kredytu i wskazując, że prowizje za udzielenie kredytu kosztem takim nie są.

Spór zaowocował jak dotąd wszczęciem przez Prezesa UOKiK kilku postępowań w sprawie naruszenia przez kredytodawców zbiorowych interesów konsumentów oraz kilkudziesięcioma postępowaniami sądowymi wszczynanymi przez indywidualnych konsumentów lub nabywców wierzytelności o zwrot części prowizji.

Sądy w wydanych dotąd orzeczeniach prezentują niejednolite stanowiska – część z nich zgadza się z argumentami rynku, część zaś przyjmuje wykładnię przepisów proponowaną przez organy. Niejednolitość tą zauważył Sąd Rejonowy Lublin-Wschód i skierował w tej sprawie pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, ponieważ regulujący sporną materię art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim stanowi implementację do polskiego porządku prawnego art. 16 ust. 1 w zw. z art. 3 pkt g Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG.

Trybunałowi zadano następujące pytanie:

„Czy wykładni przepisu zawartego w art. 16 ust. 1 w zw. z art. 3 pkt g Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz. Urz. UE. L Nr 133, str. 660 z późniejszymi zmianami) należy dokonywać w ten sposób, że konsument, w przypadku dokonania wcześniejszej spłaty swoich zobowiązań wynikających z umowy o kredyt, uprawniony jest do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, w tym również o koszty, których wysokość nie jest zależna od długości trwania tej umowy o kredyt?”

Ocena Kancelarii GESSEL

Prawnicy Kancelarii GESSEL zajmują się problematyką konsekwencji wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego od momentu pojawienia się stanowiska organów w tym zakresie. Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oceniamy jako ze wszech miar pożądane, ze względu na różnorodność orzeczeń sądów oraz brak możliwości wypracowania jednolitego stanowiska przez rynek i regulatorów.

W tym sporze obie strony prezentują ważkie argumenty. Z jednej strony nie można nie dostrzec prokonsumenckiego wymiaru regulacji Dyrektywy 2008/48/WE oraz ustawy o kredycie konsumenckim. Z drugiej jednak, zarówno brzmienie przepisu, analiza funkcjonujących modeli produktów kredytowych jak i argumenty ekonomiczne uzasadniają stanowisko kredytodawców. W końcu, popularny w Polsce prowizyjny model kredytu konsumenckiego jest bardzo czytelny dla konsumentów, zaś przyjęcie stanowiska organów niemal na pewno zmusiłoby kredytodawców do jego zmiany, co może przynieść niekorzystne dla konsumentów skutki.  

Pewne jest, że orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej będzie miało bardzo istotne znaczenie dla rynku, zmieniając sposób jego funkcjonowania. Niezależnie od kierunku przyjętego przez Trybunał, wyrok zlikwiduje trwający od dwóch lat stan niepewności prawnej, przekładający się na istotne ryzyko regulacyjne bieżącej działalności kredytodawców. Pozostaje mieć zatem nadzieję, że zapadnie on jak najszybciej.

Kontakt:

Bernadeta Kasztelan-Świetlik
Wspólnik, radca prawny
b.kasztelan@gessel.pl
+48 22 318 69 57

Maciej Trąbski
Radca prawny
m.trabski@gessel.pl
+48 22 318 69 74