Biznes ponad granicami

13.04.2011 Publikacje

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż łączenie i konsolidację spółek z różnych państw członkowskich Unii Europejskiej, jako możliwość korzystania ze swobody przedsiębiorczości, reguluje w pierwszej kolejności art. 43 (w związku z art. 48) traktatu ustanawiającego wspólnotę europejską. Konsolidacja ta może być realizowana zarówno poprzez przejęcie spółki (per incorporationem), jak również poprzez zawiązanie nowej spółki (per unionem).

Połączenie transgraniczne w zakresie polskiego prawa krajowego reguluje art. 491 § 11 kodeksu spółek handlowych, który stanowi, iż spółka kapitałowa oraz spółka komandytowo-akcyjna może łączyć się ze spółką zagraniczną (definiowaną w art. 2 ust 1 dyrektywy 2005/56/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 października 2005 roku), utworzoną zgodnie z prawem państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym i mającą siedzibę statutową, zarząd główny lub główny zakład na terenie Unii Europejskiej lub państwa – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, przy czym z zastrzeżeniem, iż spółka komandytowo-akcyjna nie może być spółką przejmującą ani spółką nowo zawiązaną. Przedmiotowa regulacja wypełnia ogólny postulat/regulację harmonizacyjną, potwierdzaną również przez orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, iż państwa członkowskie nie mogą wyłączać uczestnictwa spółek zagranicznych w połączeniach dopuszczalnych według regulacji prawa krajowego. Regulacja ogólna prawa międzynarodowego stanowi, iż połączenia transgraniczne powinny zostać dopuszczone przez państwa członkowskie, jeśli prawo krajowe danych państw członkowskich dopuszcza łączenie się określonego typu spółek.

Pomijając w niniejszej publikacji omówienie relacji zakresu regulacji art. 491 § 11 k.s.h., wskazującego, iż łączyć ze spółką zagraniczną może się jedynie spółka kapitałowa oraz spółka komandytowo-akcyjna – do traktatowej zasady swobody przedsiębiorczości należy wskazać, że regulacja przytoczona wyżej przesądza, iż polski sąd rejestrowy nie może odmówić rejestracji połączenia poprzez wzgląd wyłącznie na okoliczność, iż uczestniczyła w nim spółka zagraniczna.

Podobnie również polski sąd rejestrowy nie może odmówić wykreślenia z prowadzonego rejestru spółki polskiej, która uczestniczy w połączeniu spółek poprzez zawiązanie nowej spółki lub która została przejęta przez spółkę zagraniczną. Gwarancją pozostaje nie tylko ww. regulacja kodeksu spółek handlowych, ale również wspomniany wyżej art. 43 traktatu powołującego Wspólnotę Europejską, który stanowi, właśnie, iż swoboda przedsiębiorczości obejmuje podejmowanie i wykonywanie działalności prowadzonej na własny rachunek, jak i zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami, a zwłaszcza spółkami, na warunkach określonych przez ustawodawstwo krajowe dla własnych obywateli.

Nie tylko istotnym, ale również ciekawym aspektem związanym z transgraniczną fuzją jest zagadnienie właściwości przepisów stosowanych dla niej. W praktyce bowiem może okazać się nie w pełni czytelne i łatwe do ustalenia określenie właściwości norm prawnych, które stosowane będą przy fuzji. Należy pamiętać, iż specyfiką fuzji transgranicznej jest stan faktyczny, w którym system prawny dopuszcza (swoboda przedsiębiorczości) połączenie dwóch spółek funkcjonujących w różnych systemach prawnych. Właśnie ta specyfika różnych systemów prawnych (spółek podlegających różnym normom prawnym – powoduje, iż w praktyce powstaje szereg pytań) zagadnień prawnych związanych z kolizjami norm, które winny być stosowane w poszczególnych etapach dokonywanej fuzji.

Poruszony powyżej wątek nie jest zagadnieniem wyłącznie teoretycznym, przenosi się bowiem w sposób istotny na zagadnienia praktyczne. W przypadku określonych fuzji transgranicznych może się bowiem okazać, iż np. wierzyciele spółki polskiej, nie będą mogli skorzystać z ochrony gwarantowanej im przez przepisy kodeksu spółek handlowych (mowa tu o gwarancjach związanych z art. 495 i art. 496 k.s.h.), Problem podobny powstać może np. w kontekście możliwości kwestionowania uchwały w przedmiocie połączenia spółek, w przypadku przenikających się porządków prawnych.

W razie sprzeczności należy zatem poszukiwać norm kolizyjnych, pozwalających na możliwość przyjęcia właściwych regulacji. System prawa międzynarodowego w zakresie i przedmiocie instrumentów kolizyjnych, stosował metodę dopasowania bądź substytucji norm prawnych. Metodą stosowaną w przypadku kolizji norm prawnych jest metoda tzw. zjednoczenia, tj. uwzględnienia norm prawnych właściwych dla każdej ze spółek uczestniczących w fuzji. Jednocześnie jednak wobec możliwych dalszych praktycznych problemów związanych z zastosowaniem takiej metody, praktyka wypracowała rozwiązanie stosowania norm najbardziej rygorystycznych, przy zachowaniu zasady, w której przy sprzeczności norm stosowany jest mechanizm dopasowania. Ponieważ jednak systemy prawne właściwe dla spółek uczestniczących w fuzji w praktyce mogą przenikać się w zakresie zróżnicowanych regulacji na różnych etapach fuzji spółek zdarza się, iż różne metody rozstrzygania norm kolizyjnych stosowane są również na różnych etapach konsolidacji, tj. na etapie analizy przesłanek, procedury oraz skutków fuzji transgranicznej.

Mimo iż fuzje transgraniczne występują w praktyce, ich wykorzystanie ograniczają trudności/ryzyka prawne. Dlatego w każdej sytuacji realizacja fuzji transgranicznej, właśnie poprzez wzgląd na przedmiotowe ryzyka, winna być poprzedzona bardzo wnikliwą analizą prawną, ze szczególnym uwzględnieniem skutków fuzji, w relacji do skutków które nastąpiłyby, gdyby była ona realizowana wyłącznie w ramach przepisów danego prawa krajowego.

Mogą Cię zainteresować

05.03.2024

„Gram w zielone”, czyli Komisja Europejska zmusza Zalando do zmiany praktyk

W czasach, gdy dużo się mówi o stanie środowiska naturalnego a korzystanie z kopalnych źródeł energii jest wątpliwe i moralnie i ekonomicznie, proekologiczne postawy prz...

Publikacje
„Gram w zielone”, czyli Komisja Europejska zmusza Zalando do zmiany praktyk

08.12.2023

Cinema City kontra SFP-ZAPA. Sądowa walka o tantiemy trwa

Sądowa walka o tantiemy. Stawką w sprawie między Cinema City a SFP-ZAPA, którą rozstrzygnie niebawem Sąd Najwyższy, są dziesiątki milionów, a w przyszłości nawet setk...

Publikacje
Cinema City kontra SFP-ZAPA. Sądowa walka o tantiemy trwa
Wszystkie publikacje

Chcesz być na bieżąco?

Zapisz się do newslettera!