Czy firma może informować z wyprzedzeniem pracowników o przeszukaniu?

Wysoką karę ma zapłacić firma, której pracownicy zostali – wbrew poleceniom kontrolerów – powiadomieni o wizycie urzędników. Budzi to zdziwienie części prawników. Element zaskoczenia Pracownicy muszą wiedzieć Ważne okoliczności Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów poinformował kilka dni temu o postawieniu zarzutów dotyczących możliwego porozumienia ograniczającego konkurencję, zawartego między Dahua Technology Poland i jej dystrybutorami. Za utrudnianie przeszukania w trakcie postępowania wyjaśniającego na spółkę nałożono karę w wysokości 700 tys. zł. Ta grzywna wywołała niemałe poruszenie.

– Komunikat prezesa UOKiK stanowił chyba większe zaskoczenie dla osób zajmujących się prawem konkurencji niż samo przeszukanie dla kontrolowanego przedsiębiorcy – komentuje adwokat Maciej Majewski, senior associate z kancelarii Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy. Jego zdaniem w informacji UOKiK znalazło się wiele kontrowersyjnych twierdzeń, z których część jest sprzeczna z przepisami dotyczącymi gwarancji procesowych przyznanych przedsiębiorcom.

Element zaskoczenia

Jako że UOKiK nie opublikował decyzji dotyczącej kary, zapytaliśmy organ o argumentację stojącą za nałożeniem grzywny. Usłyszeliśmy, że podczas przeszukania niezbędny jest element zaskoczenia. Dlatego informacja o jego rozpoczęciu nie może być w początkowej fazie rozpowszechniana wśród nieograniczonego kręgu pracowników i współpracowników przeszukiwanego. Może to prowadzić do niszczenia lub zacierania ewentualnych dowodów. Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 275; dalej: u.o.k.k.), nie wymaga wykazywania skutków utrudniania przeszukania jako warunku nałożenia kary. Podstawą dla sankcji jest jej art. 106 ust. 2 pkt 4. Zgodnie z nim grzywna w wysokości do 10 proc. obrotu może zostać nałożona na przedsiębiorcę, który – choćby nieumyślnie – uniemożliwia lub utrudnia rozpoczęcie lub przeprowadzenie przeszukania.

– Sytuacja, w której przedstawiciel przeszukiwanego ostrzega szeregowych pracowników o rozpoczętym przeszukaniu, pomimo wyraźnych poleceń ze strony przeszukujących o nieujawnianie tego faktu w danym momencie, narusza ten przepis – twierdzą przedstawiciele UOKiK. Ponadto godzi w sformułowany w art. 105e ust. 1 w zw. z art. 105q pkt 1 u.o.k.k. obowiązek zapewnienia warunków i środków niezbędnych do sprawnego przeprowadzenia przeszukania. W przypadku Dahua Technology Poland regulacje miały zostać naruszone poprzez wysłanie wiadomości o treści: „UOKiK nas odwiedził” do kilku szeregowych pracowników działu handlowego w sytuacji, w której funkcjonowanie systemu dystrybucji produktów Dahua było związane z przedmiotem przeszukania. – Wysłanie wiadomości nie miało na celu upoważnienia tych pracowników do reprezentowania Dahua podczas przeszukania – zaznacza UOKiK.

Pracownicy muszą wiedzieć

Mecenas Maciej Majewski krytykuje argumentację UOKiK. Jego zdaniem to, że postępowania w sprawie zmów cenowych są szczególnie trudne, nie ma znaczenia.

– Wszak zgoda sądowa na przeszukanie przedsiębiorcy przez UOKiK udzielana jest wyłącznie wtedy, kiedy zachodzi uzasadnione podejrzenie poważnego naruszenia przepisów ustawy, w szczególności gdy mogłoby dojść do zatarcia dowodów – wskazuje adwokat. I dodaje, że jeżeli obawa o zatarcie dowodów uzasadnia samo przeszukanie, to nie powinna też uzasadniać nakładania dodatkowych obowiązków podczas tej czynności, np. zakazu przekazywania innym osobom informacji o rozpoczęciu przeszukania.

Podobne spostrzeżenia maBernadeta Kasztelan-Świetlik, radca prawny w kancelarii Gessel i była wiceprezes UOKiK. Nie chce ona przesądzać, czy decyzja urzędu  jest zasadna. Niemniej jednak jest zdziwiona tym, że organ nadzorczy zabronił informowania pracowników o przeszukaniu. – Jeżeli wymagamy od pracowników, aby podporządkowali się inspektorom, to muszą oni wiedzieć, że nie powinni utrudniać działań urzędnikom – mówi mec. Kasztelan-Świetlik. Przypomina, że w nocie wyjaśniającej dotyczącej przeprowadzanych przez Komisję Europejską kontroli napisano, że przedsiębiorca nie może przeszkadzać w realizacji przeszukania. „Jego obowiązkiem jest także poinformowanie pracowników, dla których działania te mogą mieć jakieś następstwa” – czytamy.