Przedsiębiorco, szykuj się na wzmocnienie ochrony konsumentów!

O co tyle krzyku?

Celem obu dyrektyw jest dostosowanie ochrony konkurencji i konsumentów do współczesnych warunków rynkowych, w tym dynamicznego rozwoju usług cyfrowych. Jedna ze zmian dotyczy wprowadzenia szczególnych rodzajów umów konsumenckich, z uwagi na ich przedmiot, a mianowicie:

• umów sprzedaży towarów z elementami cyfrowymi;
• umów dotyczących treści cyfrowych;
• umów o świadczenie usług cyfrowych, pozwalających konsumentowi na:

1. wytwarzanie, przetwarzanie, przechowywanie lub dostęp do danych w postaci cyfrowej;
2. wspólne korzystanie z danych w postaci cyfrowej;
3. inne formy interakcji przy pomocy takich danych.

Brak zgodności z umową

Wraz z wprowadzeniem nowych typów umów konieczne jest dostosowanie odpowiedzialności przedsiębiorcy za niezgodność towaru czy usługi z umową. O zgodności z umową możemy mówić, gdy towar będzie:

• odpowiadać opisowi, rodzajowi czy jakości o jakich konsument został zapewniony;
• kompletny, będzie posiadać funkcjonalność czy interoperacyjność.
• spełniał cechy kompatybilności i dostępności aktualizacji i posiadał akcesoria i instrukcje w ramach racjonalnych oczekiwań (np. w przypadku nabycia notebooka, racjonalnie można oczekiwać dołączenia do niego ładowarki sieciowej).

Przedsiębiorcy oferujący konsumentom usługi, towary lub treści cyfrowe będą zobowiązani już na etapie zawierania umowy informować konsumentów o funkcjonalności, interoperacyjność i kompatybilności oferowanych produktów lub usług. W przypadku braku zgodności z umową konsument będzie mógł żądać naprawy lub wymiany albo obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy (choć tylko w określonych przypadkach – m.in. odmowy wymiany lub naprawy).

Nowe przepisy uzależnią zgodność treści cyfrowej lub usługi z umową od dostępności wsparcia technicznego i aktualizacji, przy czym w przypadku dostarczania treści cyfrowej lub usługi cyfrowej, dostarczanie aktualizacji ma mieć charakter ciągły. Przedsiębiorca może jednak uniknąć odpowiedzialności za brak zgodności z umową, jeżeli zainstaluje konsumentowi aktualizację w „rozsądnym czasie”.

Odczarowanie „Black Friday”

Istotną zmianą będzie ukrócenie praktyki sztucznego zawyżania cen przed wprowadzeniem promocji.  Przedsiębiorcy chcący skusić konsumentów promocją, będą bowiem zobowiązani ujawnić również (obok informacji o obniżonej cenie) informację o najniższej cenie tego towaru lub usługi obowiązującej w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Jeżeli dany towar/usługa będzie oferowany przez mniej niż 30 dni przedsiębiorca – obok informacji o obniżce – będzie musiał umieścić także informację o najniższej cenie, która obowiązywała w okresie od dnia oferowania do dnia wprowadzenia obniżki.

Obowiązek ujawniania najniżej ceny z ostatnich 30 dni (lub okresu dostępności towaru/usługi) będzie obowiązywał zarówno w sprzedaży „stacjonarnej” (offline) jak i online oraz będzie dotyczył cen prezentowanych w miejscu sprzedaży detalicznej i świadczenia usług oraz w reklamach.

Obowiązek ujawnienia najniższej ceny nie będzie obowiązywał m.in. w przypadku programów lojalnościowych dla klientów sprzedawcy, takich jak karty rabatowe/kupony, które uprawniają konsumenta do zniżki cenowej na wszystkie produkty sprzedawcy lub na określony asortyment produktów w dłuższych nieprzerwanych okresach lub które umożliwiają gromadzenie punktów do wykorzystania podczas przyszłych zakupów.

Przedsiębiorca w sieci

Przedsiębiorcy, którzy udostępniają funkcję wyszukiwania internetowego, będą zobowiązani – najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową zawieraną na odległość – do informowania konsumentów o głównych parametrach decydujących o plasowaniu ofert. Innymi słowy, statystyczny Kowalski decydując się na zawarcie umowy kupna, powinien zostać poinformowany np. o tym, że oferty uplasowane najwyżej w rankingu wyszukiwania są sponsorowane przez producenta towaru.

O ile obowiązek przekazywania informacji o parametrach plasowania ofert obciąży platformy handlowe (wyszukiwarki, porównywarki cenowe), to unormowanie dotyczące zamieszczania komentarzy o produkcie czy usłudze obejmie prawie wszystkich przedsiębiorców w sieci. Wynika z to z faktu, że usuwanie i ukrywanie przez sklepy/restauracje negatywnych opinii i zniechęcanie do ich zamieszczania, a także publikowanie lub zlecanie publikacji fałszywych opinii (czyli rekomendacji pochodzących od osób, które nigdy z danych produktów nie korzystały) zostało zaliczone do kategorii czarnych praktyk rynkowych.

Wzmocnienie Prezesa UOKIK

Zmiany nie ominą też wysokości kar pieniężnych za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów, czy stosowanie niedozwolonych postanowień umownych. Prezes UOKIK będzie mógł uwzględnić sankcje nałożone na przedsiębiorcę za to samo naruszenie w innych państwach członkowskich w sprawach transgranicznych. Ponadto – w przypadku braku dostępności danych finansowych i braku możliwości ustalenia wysokości obrotu – Prezes UOKIK będzie mieć możliwość nałożenia kary w wysokości 2 mln EUR.

Projekt ustawy wdrażającej przepisy unijne zakłada także możliwość przeprowadzenia przeszukania w postępowaniach o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów czy uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. W toku kontroli przeszukujący będzie mógł przesłuchać w charakterze świadka pracownika lub osobę wykonującą czynności w imieniu i na rzecz kontrolowanego na podstawie innej umowy. Będzie też możliwość kontynuowania poszczególnych czynności kontrolnych w Centrali lub Delegaturze Urzędu oraz utrwalanie przebiegu kontroli (po uprzednim poinformowaniu kontrolowanego).

****

Planowane zmiany mogą mieć bardzo istotne znaczenie zarówno dla prowadzenia działalności. Dlatego już dzisiaj warto pomyśleć o audycie obowiązujących wzorów umów, regulaminów i procedur.