Sąd Najwyższy umacnia pozycję wierzycieli

Niedawno pojawiło się długo wyczekiwane uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 16 czerwca 2021 r. (sygn. akt III CZP 60/19).

Aby rozstrzygnąć szczegółowe zagadnienie prawne (dotyczące pozycji wierzyciela pauliańskiego, na rzecz którego ustanowiono zakaz zbywania lub obciążania nieruchomości), SN dokonał całościowej rewizji swoich dotychczasowych poglądów dotyczących uprawnień, które niesie za sobą wyrok uwzględniający skargę pauliańską, a w konsekwencji także sposobu, w jaki wierzyciel pauliański może zaspokoić się z majątku osoby trzeciej. Uchwała w sposób przełomowy reguluje kwestie związane z egzekucją wyroku pauliańskiego i, jak się wydaje, zdecydowanie wzmacnia pozycję pokrzywdzonego wierzyciela.

Majątek osoby trzeciej

Przypomnieć należy, że art. 527 kodeksu cywilnego chroni wierzyciela przed czynnościami polegającymi na wyzbyciu się przez dłużnika składników jego majątku (w tym nieruchomości) na rzecz osoby trzeciej często będącej osobą bliską dłużnikowi. Przy spełnieniu szczegółowych przesłanek z tego przepisu wierzyciel może zaspokoić się z przedmiotów majątkowych znajdujących się na skutek czynności krzywdzącej w majątku osoby trzeciej. Powstaje jednak pytanie, jak formalnie kształtuje się postępowanie egzekucyjne i jakie ma to konsekwencje dla zakresu realnej ochrony wierzyciela. (…)

Zachodnie wzorce

Nie sposób przy tym nie zauważyć, że SN w swoim orzecznictwie coraz częściej zmierza w kierunku rozwiązań obowiązujących za naszą zachodnią granicą. To właśnie w Niemczech wierzyciel pauliański występuje w pierwszej kolejności z żądaniem zobowiązania osoby trzeciej do znoszenia egzekucji (tzw. Duldungsanspruch), a następnie wszczyna postępowanie egzekucyjne wyłącznie na podstawie wyroku pauliańskiego traktowanego jako tytuł wykonawczy przeciwko osobie trzeciej.

Pozostaje mieć nadzieję, że na skutek uchwały SN (i stopniowego rozszerzania zakresu ochrony wierzycieli w ostatnich latach) skarga pauliańska stanie się jeszcze bardziej popularnym i efektywnym instrumentem prawnym służącym pokrzywdzonym wierzycielom, a sam kształt postępowania egzekucyjnego nie będzie już budził zasadniczych wątpliwości.

Pełna treść artykułu dostępna jest w Dzienniku Gazecie Prawnej z dn. 20.10.2021 oraz na portalu gazetaprawna.pl