Z dniem 1 stycznia 2019 roku zniknęło podwójne opodatkowanie alternatywnych spółek inwestycyjnych (ASI)

Z dniem 1 stycznia 2019 roku zniknęło podwójne opodatkowanie alternatywnych spółek inwestycyjnych (ASI), co może dać silny impuls do rozwoju inwestycji typu venture capital w Polsce.

Czym jest ASI

Alternatywna spółka inwestycyjna (ASI) została wprowadzona do polskiego prawa w połowie 2016 r. w ramach wdrożenia do polskiego porządku prawa tzw. Dyrektywy AIFMD^[1]

W zamyśle ustawodawcy, ASI miała być prostszą od typowego funduszu inwestycyjnego (m.in. otwartego lub zamkniętego) i skrojoną do mniejszych inwestycji (w tym zwłaszcza venture capital) formą zbiorowego inwestowania, przede wszystkim, w udziały oraz akcje spółek. W przeciwieństwie do typowego funduszu inwestycyjnego, ASI może zostać utworzona jako spółka kapitałowa (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna) lub spółka osobowa (spółka komandytowa lub spółka komandytowo-akcyjna), w której inwestorzy występują jako wspólnicy (komandytariusze; akcjonariusze). Bieżące funkcjonowanie ASI regulowane zaś jest przez przepisy Kodeksu spółek handlowych właściwe dla danej spółki. Pozwala to na łatwiejsze zrozumienie zasad działania ASI, z zastrzeżeniem oczywiście szczegółowych wymogów prowadzenia działalności inwestycyjnej na podstawie właściwych przepisów.

Co jednak ważniejsze, ASI o stosunkowo mniejszym rozmiarze miały korzystać z prostszego niż typowe fundusze inwestycyjne procesu tworzenia. Wszyscy zarządzający ASI podlegają nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego, jednak utworzenie ASI przez zarządzającego, którego wartość zarządzanych aktywów nie przekracza 100.000.000 zł (a w niektórych przypadkach – 500.000.000 euro) nie wymaga zgody Komisji Nadzoru Finansowego, a jedynie wpisu do rejestru prowadzonego przez ten organ (tzw. ASI „rejestrowe”). Do takich zarządzających ASI nie stosuje się również wielu wymogów mających zastosowanie do typowych funduszów inwestycyjnych, w tym np. co do systemu kontroli wewnętrznej lub posiadania depozytariusza, co znacznie ułatwia działanie i obniża koszt funkcjonowania w porównaniu do typowych funduszów inwestycyjnych.

Zwolnienie z CIT dochodów ASI z tytułu wyjścia z inwestycji 

Jednak jak dotąd ASI nie cieszyła się dużą popularnością, co wynikało, m.in. z faktu, że dochody z inwestycji ASI były opodatkowane w ASI na zasadach ogólnych jeszcze przed ich wypłatą do inwestorów, co miało wpływ na poziom zwrotu z inwestycji po ich stronie. Nie zachęcało to zarządzających ani inwestorów do korzystania z ASI jako formy prowadzenia działalności inwestycyjnej i powodowało, że środki były inwestowane częściej w inne podmioty, w tym wehikuły zarejestrowane w innych krajach ze względu na bardziej korzystne zasady opodatkowania dochodów z inwestycji.

Ustawodawca dostrzegł ten problem, w związku z czym z dniem 1 stycznia 2019 r. wprowadzono do ustawy o CIT zwolnienie z podatku dochodów (przychodów) ASI uzyskanych w związku ze zbyciem udziałów lub akcji innej spółki (art. 17 ust. 1 pkt 58a ustawy o CIT). Zastosowanie tego zwolnienia zostało jednak uzależnione  od spełnienia łącznie dwóch przesłanek partycypacyjnych (tzw. participation exemption):

1. posiadania przed dniem zbycia przez ASI bezpośrednio nie mniej niż 10% udziałów (akcji) w kapitale spółki, której udziały (akcje) są zbywane; oraz
2. posiadanie ich przez ASI nieprzerwanie przez okres co najmniej dwóch lat.

Jednak w przepisach ustawy o CIT obowiązujących od 1 stycznia 2019 r. ustawodawca zastrzegł przypadki, w których zwolnienie z opodatkowania dochodów ASI nie można być zastosowane (art. 17 ust. 10b ustawy o CIT). Chodzi o dochody  (przychody) uzyskane przez ASI ze sprzedaży udziałów (akcji) w spółce, jeżeli co najmniej 50% wartości aktywów takiej spółki, bezpośrednio lub pośrednio, stanowią nieruchomości położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa do takich nieruchomości.

Interesująca alternatywa

Dzięki powyższym zmianom podatkowym ASI ma w końcu szansę stać się ciekawą alternatywą inwestycyjną. Wprowadzenie zwolnienia z tytułu wyjścia z inwestycji w spółkę upodabnia w tym zakresie polskie otoczenie prawne do innych atrakcyjnych systemów prawno-podatkowych (np. Luksemburg), co pozwala mieć nadzieję na dalszy rozwój ekosystemu inwestycyjnego w Polsce. Daje również szanse na lepsze wyniki wszystkim ASI korzystającym z dostępnych programów pośredniego wsparcia innowacyjnych spółek na najwcześniejszym etapie rozwoju ze środków publicznych, w szczególności BRIdge Alfa, organizowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, bądź programy kierowane przez PFR Starter FIZ.

Kontakt:

^[1] Dyrektywa nr 2011/61/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. w sprawie zarządzających alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi wdrożona postanowieniami ustawy z dnia 27 maja 2004 r. u funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnym (Dz.U.2018.1355 t.j.).