Zarząd musi zawiadomić wierzycieli spółki o uchwalonym obniżeniu kapitału

(…)
Czy procedurę obniżenia kapitału można przeprowadzić w ciągu dwóch tygodni? 
Procedura obniżenia kapitału zakładowego wymaga nie tylko czynności spółki i jej wspólników, takich jak podjęcie uchwały o obniżeniu kapitału, przygotowanie wniosków rejestracyjnych i złożenie ich, ale także publikacji ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz rejestracji dokonanego obniżenia przez sąd rejestrowy. O ile wspólnicy spółki z o.o. mają możliwość szybkiego podjęcia uchwały dotyczącej obniżenia kapitału zakładowego spółki (art. 240 k.s.h.), to dalsze czynności od nich niezależne w dużej części nie pozwalają na przeprowadzenie procedury obniżenia w ciągu dwóch tygodni. Zwykle trwa ona około 5-6 miesięcy. Istnieje sytuacja, w której procedura obniżenia kapitału może przebiegać szybciej. Będzie to możliwe, gdy mimo obniżenia kapitału wspólnikom nie będą zwracane dokonane wpłaty na kapitał zakładowy, a jednocześnie z obniżeniem kapitału nastąpi jego podwyższenie co najmniej do pierwotnej wysokości (art. 264 par. 2 k.s.h.). Wtedy, zależnie od czasu trwania czynności sądu rejestrowego, procedura obniżenia kapitału mogłaby trwać od dwóch tygodni do dwóch miesięcy.

Czy jeśli umowa spółki dopuszcza możliwość obniżenia kapitału, wspólnicy muszą podjąć odpowiednią uchwałę w tej sprawie? 
Obniżenie kapitału zakładowego wymaga, co do zasady, dokonania zmiany umowy spółki w formie uchwały, podjętej większością 2/3 głosów (art. 246 par. 1 k.s.h.), chyba że umowa spółki przewiduje wymagania surowsze w zakresie większości.

Umowa spółki może przewidywać procedurę automatycznego umorzenia udziałów spółki, która w konsekwencji prowadzi również do obniżenia kapitału zakładowego spółki z o.o.

Należy pamiętać także, że zgodnie z art. 246 par. 3 k.s.h. uchwała dotycząca zmiany umowy spółki, mimo większości zasadniczej 2/3 głosów wynikającej z art. 246 par. 1 k.s.h., która uszczupla prawa udziałowe wspólnika lub nakłada na niego obowiązki dodatkowe, wymaga zgody wspólnika, którego dotyczy. Oznacza to, że nie jest możliwe obniżenie kapitału w sposób ingerujący w prawa lub obowiązki wspólnika, jeśli wspólnik ten nie wyrazi na to zgody.

Gdyby natomiast obniżenie kapitału spółki z ograniczoną odpowiedzialnością dokonywane było jeszcze przed zarejestrowaniem spółki w rejestrze, dla dokonania takiego obniżenia konieczna byłaby jednomyślność wspólników spółki.

Co powinna zawierać uchwała wspólników o obniżeniu kapitału zakładowego? 
Taka uchwała powinna określać wysokość, czyli kwotę, o jaką kapitał jest obniżany, oraz sposób jego obniżenia (art. 263 par. 1 k.s.h.). W zakresie sposobu obniżenia chodzi o to, czy następuje umorzenie udziałów spółki czy też jedynie obniżenie ich wartości nominalnej. Należy pamiętać, iż na skutek obniżenia nie można naruszyć najniższej wartości obligatoryjnego kapitału spółki z o.o. (zgodnie z art. 154 par. 1 k.s.h. jest to 5 tys. zł) ani możliwej najniższej wartości nominalnej jednego udziału spółki (zgodnie z art. 154 par. 2 k.s.h. jest to 50 zł).

Czy są jakieś dodatkowe wymogi związane z podjęciem takiej uchwały? 
Uchwała dotycząca obniżenia kapitału zakładowego oraz zmiany umowy spółki z tym związanej powinna być umieszczona w protokole sporządzonym przez notariusza, zarówno wtedy, kiedy uchwałę taką podejmuje zgromadzenie wspólników, jak również gdy podejmowana jest ona przez zarząd spółki (stosownie do treści art. 199 par. 5 k.s.h.), w związku z procedurą umorzenia udziałów, w ramach której taką uchwalę podejmuje właśnie zarząd.

W jaki sposób zabezpieczeni są wierzyciele spółki przy obniżaniu kapitału zakładowego? 
Zarząd zobowiązany jest, by o uchwalonym obniżeniu kapitału zostali poinformowani wierzyciele spółki. Może ono bowiem wpływać na możliwość zaspokojenia ich wierzytelności. Zarząd zobowiązany jest zatem niezwłocznie ogłosić podjęcie uchwały o obniżeniu kapitału zakładowego spółki w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz innym publikatorze spółki, o ile przewiduje go umowa spółki, wzywając wierzycieli do wniesienia ewentualnego sprzeciwu dla obniżenia, w terminie do trzech miesięcy, licząc od dnia publikacji ogłoszenia (art. 264 par. 1 k.s.h.). Wierzyciele, którzy zgłoszą taki sprzeciw, powinni być przez spółkę zaspokojeni lub zabezpieczeni, zaś pozostałych wierzycieli uważa się za zgadzających się na obniżenie.

Procedura zaspokojenia lub zabezpieczenia wierzycieli jest ważna o tyle, że w konsekwencji jej przeprowadzenia zarząd spółki zobowiązany jest dla rejestracji obniżenia kapitału złożyć wobec sądu rejestrowego oświadczenie, że albo żaden wierzyciel nie zgłosi sprzeciwu dla obniżenia kapitału, albo że każdy z wierzycieli, którzy zgłosili taki sprzeciw, został zaspokojony lub zabezpieczony. O tym, jak takie oświadczenie zarządu spółki jest istotne, świadczy sankcja przewidziana przez przepisy k.s.h. Zgodnie z art. 587 par. 1 i par. 2 k.s.h. jeśli zarząd zgłosi do sądu rejestrowego dane nieprawdziwe, podlega odpowiedzialności karnej – karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch (jeśli działa nieumyślnie – do jednego roku).

Realizacja procedury wezwania wierzycieli nie jest konieczna (odstępstwo od zasady), jeśli pomimo obniżenia kapitału zakładowego wspólnikom nie są zwracane wpłaty dokonane na kapitał zakładowy spółki i jednocześnie z obniżeniem kapitału następuje jego podwyższenie nie mniejsze niż do jego pierwotnej wysokości.

Kiedy obniżenie kapitału w spółce staje się skuteczne? 
Elementem istotnym procesu obniżania kapitału spółki jest jego rejestracja przez sąd rejestrowy. Stanowi ona warunek konieczny dla skuteczności obniżenia, które uważa się za dokonane z chwilą jego wpisu do rejestru prowadzonego przez sąd rejestrowy (art. 255 k.s.h.).

Jakich formalności trzeba dopełnić, by sąd rejestrowy wpisał obniżenie kapitału zakładowego do akt spółki? 
Obowiązkiem zarządu spółki z o.o. jest zgłoszenie obniżenia kapitału zakładowego do rejestru sądowego. Aby taki wniosek był kompletny i został przyjęty przez sąd, musi nie tylko być złożony na odpowiednim formularzu, ale powinien być też opatrzony odpowiednimi załącznikami. Do wniosku należy dołączyć: uchwalę dotyczącą obniżenia kapitału, dowód należytego wezwania wierzycieli do zgłoszenia sprzeciwu, jeśli nie zgadzają się na obniżenie, wyraźne oświadczenie wszystkich członków zarządu spółki, iż wierzyciele, którzy zgłosili sprzeciw, zostali zaspokojeni lub zabezpieczeni. Odmienne zasady przewidziane są w sytuacji, kiedy obniżenie kapitału wiąże się z procedurą umorzenia udziałów regulowaną w art. 199 par. 4 i par. 5 k.s.h. (tzn. gdy nie jest konieczna uchwała wspólników, a udział ulega umorzeniu w razie ziszczenia się określonego zdarzenia określonego wcześniej w umowie spółki). Wtedy wszyscy członkowie zarządu spółki przedłożyć muszą sądowi rejestrowemu swe oświadczenie, złożone w formie aktu notarialnego, potwierdzające, że spełniły się wszystkie warunki obniżenia kapitału wynikające z przepisów prawa oraz regulacji umowy spółki oraz uchwały w przedmiocie obniżenia kapitału zakładowego spółki. Załącznikiem do wniosku powinien być także dowód publikacji ogłoszenia kierowanego do wierzycieli spółki.

W kontekście dokumentu wezwania wierzycieli do złożenia ewentualnego sprzeciwu istotne jest, iż dowodem takim jest jedynie ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym (innym publikatorze, jeśli przewiduje go umowa spółki). Tym samym nie jest możliwe zastąpienie takiego dowodu innymi dowodami dokonania wezwania.

Należy pamiętać także, iż wniosek o rejestrację obniżenia kapitału nie może być zgłoszony wcześniej niż po upływie trzech miesięcy od daty ogłoszenia wezwania kierowanego do wierzycieli, ale jednocześnie, iż nie może on być złożony później niż w terminie sześciu miesięcy od dnia podjęcia uchwały w przedmiocie obniżenia kapitału zakładowego spółki (pod rygorem odmowy wpisu).

Kiedy wspólnicy mogą otrzymać środki uwolnione na skutek obniżenia kapitału zakładowego i jakie są zasady wypłaty takich środków? 
Wypłata środków na rzecz wspólników spółki, zgodnie z dokonanym obniżeniem, zasadniczo nie powinna następować wcześniej niż nastąpi rejestracja obniżenia. Pogląd taki wiąże się z funkcją kontrolną procedury rejestracji sądowej, która może wykazać, iż obniżenie kapitału wykonane zostało w sposób nieprawidłowy. Dopuszczalna w wypowiedziach przedstawicieli doktryny byłaby także wcześniejsza wypłata środków, lecz zawsze po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli, którzy głosili swój sprzeciw, według zasad wypłaty przyjętych w ramach obniżenia.

Jakie są koszty przeprowadzenia procedury obniżenia kapitału w spółce? 
Koszty, jakie wiążą się z obniżeniem kapitału spółki, dzielą się na dwie zasadnicze kategorie kosztów, tj. koszty notarialne oraz koszty sądowe. Obie pozostają kosztami regulowanymi przez przepisy prawa. Koszty notarialne związane z obniżeniem to opłata nieprzekraczająca kwoty 1,5 tys. zł.

W przypadku publikacji ogłoszenia o dokonywanym obniżeniu, kierowanego do wierzycieli spółki, pobierana jest oplata urzędowa wynosząca 0,70 zł za każdą literę (spację) ogłoszenia, nie niższa niż 60 zł.

Koszty sądowe związane z rejestracją obniżenia to koszt wpisu sądowego, wynoszący 400 zł oraz koszt publikacji ogłoszenia o obniżeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, wynoszący 250 zł.

Podstawa prawna – Ustawa z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94, poz. 1037 ze zm.).