Nowelizacja ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych

W dniu 1 stycznia 2009 roku weszła w życie nowelizacja ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych („ustawa o PCC”), która implementuje postanowienia dyrektywy Rady Unii Europejskiej nr 2008/7/WE z dnia 12 lutego 2008 roku dotyczącej podatków pośrednich od gromadzenia kapitału

Wyłączenie z opodatkowania działań restrukturyzacyjnych spółek

Zgodnie z dodanym art. 2 pkt 6 ustawy o PCC, od 1 stycznia 2009 roku podatkowi nie podlegają działania restrukturyzacyjne spółek, polegające na:

• łączeniu spółek kapitałowych,
• przekształceniu spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową,
• wniesieniu do spółki kapitałowej w zamian za jej udziały lub akcje:
  • oddziału spółki kapitałowej,
  • udziałów lub akcji innej spółki kapitałowej dających w niej większość głosów bądź kolejnych udziałów lub akcji, w przypadku gdy spółka, do której są wnoszone te udziały lub akcje, posiada już większość głosów.

Pragniemy zwrócić uwagę na fakt, iż istnieją uzasadnione wątpliwości odnośnie prawidłowości implementacji Dyrektywy do polskiego porządku prawnego. Znowelizowane przepisy przewidują zwolnienie w przypadku wniesienia do spółki kapitałowej oddziału innej spółki kapitałowej, podczas gdy analiza postanowień Dyrektywy skłania do uznania, iż przedmiotowe wyłączenie powinno również obejmować aport zorganizowanej części przedsiębiorstwa. W związku z tym, iż przepis ten obowiązuje od niedawna, trudno jednoznacznie określić, jaki kierunek interpretacji zostanie przyjęty przez urzędy skarbowe. Jednakże należy podkreślić, że istnieją mocne argumenty za przyjęciem, iż zwolnieniu z podatku powinno podlegać również wniesienie do spółki zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Zwolnienie od podatku pożyczek udzielanych przez wspólnika spółce kapitałowej

Kolejną istotną zmianą w ustawie o PCC jest zwolnienie z podatku pożyczek udzielanych przez wspólnika spółce kapitałowej. Dotychczas pożyczki takie były uważane za zmianę umowy spółki i spółka musiała zapłacić 0,5% podatku od czynności cywilnoprawnych od ich wartości nominalnej. Zwolnienie dotyczy wyłącznie pożyczek udzielanych spółkom kapitałowym, pożyczki udzielane spółce osobowej przez wspólnika nadal uważane są za zmianę umowy spółki i podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych w wysokości 0,5%.

Nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług

Z dniem 1 grudnia 2008 roku i 1 stycznia 2009 roku weszła w życie również nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług („ustawa o VAT”).

Brak zastosowania ustawy o VAT do transakcji zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa

Na uwagę zasługuje przede wszystkim zmiana art. 6 ustawy o VAT, zgodnie z którą przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. W ten sposób ustawodawca rozwiązał niejasności pojawiające się na tle poprzednio obowiązujących przepisów, które stanowiły, iż ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia „zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans”. Jednocześnie do ustawy o VAT została wprowadzona definicja zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Pragniemy również wskazać na zmianę zasad opodatkowania podatkiem VAT wnoszenia wkładów niepieniężnych (aportów) do spółek prawa handlowego i spółek cywilnych. Zwolnienie od opodatkowania wkładów niepieniężnych (aportów) będzie mogło mieć zastosowania wyłącznie do dnia 31 marca 2009 roku. Od dnia 1 kwietnia 2009 roku dokapitalizowanie spółek prawa handlowego i cywilnego w formie wkładów rzeczowych będzie opodatkowane tak, jak dostawa towarów. Trudno jednak przesądzić, ze względu na brak odpowiednich przepisów, czy urzędy skarbowe będą to traktować jako świadczenie odpłatne (tak jak obecnie czyni to większość krajów Unii Europejskiej), czy też jako świadczenie nieodpłatne.

Zmiana zasad opodatkowania podatkiem VAT sprzedaży nieruchomości

Nowelizacja ustawy o VAT wprowadziła bardzo istotne zmiany zasad opodatkowania nieruchomości. Od 1 stycznia 2009 roku sprzedaż budynków, budowli lub ich części, co do zasady jest zwolniona z opodatkowania podatkiem VAT. Od powyższej reguły zostały przewidziane wyjątki. Pierwszy odnosi się do sytuacji, gdy sprzedaż jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim, natomiast drugi dotyczy sytuacji, gdy pomiędzy pierwszym zasiedleniem a sprzedażą upłynął okres krótszy niż dwa lata. Innymi słowy, zasadą jest zwolnienie z opodatkowania podatkiem VAT obrotu nieruchomościami po upływie co najmniej dwóch lat od ich pierwszego zasiedlenia.

Zwolnienie z podatku VAT stanowi zasadę ogólną, przy czym strony umowy mogą zrezygnować ze zwolnienia jeśli złożą naczelnikowi właściwego urzędu skarbowego zgodne oświadczenie o wyborze opodatkowania danej transakcji podatkiem VAT. Wybór opodatkowania jest możliwy tylko wtedy, jeżeli nabywca i sprzedający są zarejestrowani jako czynni podatnicy VAT.

W niektórych sytuacjach zbycie nieruchomości będzie objęte tzw. obligatoryjnym zwolnieniem bez możliwości wyboru opcji opodatkowania. Obligatoryjne zwolnienie dotyczy, co do zasady, sprzedaży nieruchomości, w odniesieniu do których sprzedającemu nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT.

Wyłączenie z opodatkowania działań restrukturyzacyjnych spółek

Zgodnie z dodanym art. 2 pkt 6 ustawy o PCC, od 1 stycznia 2009 roku podatkowi nie podlegają działania restrukturyzacyjne spółek, polegające na:

• łączeniu spółek kapitałowych,
• przekształceniu spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową,
• wniesieniu do spółki kapitałowej w zamian za jej udziały lub akcje:
  • oddziału spółki kapitałowej,
  • udziałów lub akcji innej spółki kapitałowej dających w niej większość głosów bądź kolejnych udziałów lub akcji, w przypadku gdy spółka, do której są wnoszone te udziały lub akcje, posiada już większość głosów.

Pragniemy zwrócić uwagę na fakt, iż istnieją uzasadnione wątpliwości odnośnie prawidłowości implementacji Dyrektywy do polskiego porządku prawnego. Znowelizowane przepisy przewidują zwolnienie w przypadku wniesienia do spółki kapitałowej oddziału innej spółki kapitałowej, podczas gdy analiza postanowień Dyrektywy skłania do uznania, iż przedmiotowe wyłączenie powinno również obejmować aport zorganizowanej części przedsiębiorstwa. W związku z tym, iż przepis ten obowiązuje od niedawna, trudno jednoznacznie określić, jaki kierunek interpretacji zostanie przyjęty przez urzędy skarbowe. Jednakże należy podkreślić, że istnieją mocne argumenty za przyjęciem, iż zwolnieniu z podatku powinno podlegać również wniesienie do spółki zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Zwolnienie od podatku pożyczek udzielanych przez wspólnika spółce kapitałowej

Kolejną istotną zmianą w ustawie o PCC jest zwolnienie z podatku pożyczek udzielanych przez wspólnika spółce kapitałowej. Dotychczas pożyczki takie były uważane za zmianę umowy spółki i spółka musiała zapłacić 0,5% podatku od czynności cywilnoprawnych od ich wartości nominalnej. Zwolnienie dotyczy wyłącznie pożyczek udzielanych spółkom kapitałowym, pożyczki udzielane spółce osobowej przez wspólnika nadal uważane są za zmianę umowy spółki i podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych w wysokości 0,5%.

Nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług

Z dniem 1 grudnia 2008 roku i 1 stycznia 2009 roku weszła w życie również nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług („ustawa o VAT”).

Brak zastosowania ustawy o VAT do transakcji zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa

Na uwagę zasługuje przede wszystkim zmiana art. 6 ustawy o VAT, zgodnie z którą przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. W ten sposób ustawodawca rozwiązał niejasności pojawiające się na tle poprzednio obowiązujących przepisów, które stanowiły, iż ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia „zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans”. Jednocześnie do ustawy o VAT została wprowadzona definicja zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Pragniemy również wskazać na zmianę zasad opodatkowania podatkiem VAT wnoszenia wkładów niepieniężnych (aportów) do spółek prawa handlowego i spółek cywilnych. Zwolnienie od opodatkowania wkładów niepieniężnych (aportów) będzie mogło mieć zastosowania wyłącznie do dnia 31 marca 2009 roku. Od dnia 1 kwietnia 2009 roku dokapitalizowanie spółek prawa handlowego i cywilnego w formie wkładów rzeczowych będzie opodatkowane tak, jak dostawa towarów. Trudno jednak przesądzić, ze względu na brak odpowiednich przepisów, czy urzędy skarbowe będą to traktować jako świadczenie odpłatne (tak jak obecnie czyni to większość krajów Unii Europejskiej), czy też jako świadczenie nieodpłatne.

Zmiana zasad opodatkowania podatkiem VAT sprzedaży nieruchomości

Nowelizacja ustawy o VAT wprowadziła bardzo istotne zmiany zasad opodatkowania nieruchomości. Od 1 stycznia 2009 roku sprzedaż budynków, budowli lub ich części, co do zasady jest zwolniona z opodatkowania podatkiem VAT. Od powyższej reguły zostały przewidziane wyjątki. Pierwszy odnosi się do sytuacji, gdy sprzedaż jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim, natomiast drugi dotyczy sytuacji, gdy pomiędzy pierwszym zasiedleniem a sprzedażą upłynął okres krótszy niż dwa lata. Innymi słowy, zasadą jest zwolnienie z opodatkowania podatkiem VAT obrotu nieruchomościami po upływie co najmniej dwóch lat od ich pierwszego zasiedlenia.

Zwolnienie z podatku VAT stanowi zasadę ogólną, przy czym strony umowy mogą zrezygnować ze zwolnienia jeśli złożą naczelnikowi właściwego urzędu skarbowego zgodne oświadczenie o wyborze opodatkowania danej transakcji podatkiem VAT. Wybór opodatkowania jest możliwy tylko wtedy, jeżeli nabywca i sprzedający są zarejestrowani jako czynni podatnicy VAT.

W niektórych sytuacjach zbycie nieruchomości będzie objęte tzw. obligatoryjnym zwolnieniem bez możliwości wyboru opcji opodatkowania. Obligatoryjne zwolnienie dotyczy, co do zasady, sprzedaży nieruchomości, w odniesieniu do których sprzedającemu nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT.