Kary Prezesa UOKiK a zasada ne bis in idem

W dniu 3 kwietnia 2019 r., Trybunał Sprawiedliwości UE w sprawie C – 617/17, zajął się problemem nakładania kar przez krajowy organ prawa konkurencji za naruszenie krajowego oraz unijnego prawa konkurencji.

Przedmiotem postępowania były pytania prejudycjalne skierowane w 2017 r. do Trybunału przez polski Sąd Najwyższy dotyczące decyzji wydanej przez Prezesa UOKiK w dniu 25 października 2007 r. W decyzji tej Prezes UOKiK uznając, że PZU Życie nadużywa na rynku pozycji dominującej, nałożył na przedsiębiorcę 2 kary:

• jedną (w wysokości ok. 33 mln PLN) z tytułu naruszenia przepisów krajowego prawa konkurencji (art. 8 ustawy okik) za okres od dnia 1 maja 2001 r. do dnia 25 października 2007 r.,
• drugą (w wysokości ok. 17 mln PLN) z tytułu naruszenia przepisów unijnego prawa konkurencji (art. 82 WE) w odniesieniu do okresu od dnia 1 maja 2004 r., czyli od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii, do dnia 25 października 2007 r.

Wyrokiem z dnia 28 marca 2014 r. SOKiK w Warszawie oddalił odwołanie wniesione przez PZU Życie. Rozstrzygnięcie to zostało utrzymane w mocy wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 września 2015 r. Od wyrok Sądu Apelacyjnego PZU Życie wniosło do Sądu Najwyższego skargę kasacyjną, powołując się na naruszenie zasady ne bis in idem.

Sąd Najwyższy, rozpatrując skargę kasacyjną, powziął wątpliwość, czy decyzja Prezesa UOKiK nie narusza zasady ne bis in idem wyrażonej w art. 50 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej ogłoszonej w dniu 7 grudnia 2000 r. w Nicei [„Karta”] oraz art. 3 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie przepisów o konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 traktatu. Sąd Najwyższy, zawieszając postępowanie, zapytał Trybunał:

1. Czy dopuszczalna jest taka interpretacja art. 50 Karty, która uzależnia zastosowanie zasady ne bis in idem nie tylko od tożsamości podmiotu naruszającego i tożsamości okoliczności faktycznych, ale również tożsamości chronionego interesu prawnego?
2. Czy art. 3 Rozporządzenia nr 1/2003 w związku z art. 50 Karty należy interpretować w ten sposób, że równolegle stosowane przez organ ochrony konkurencji państwa członkowskiego Unii prawo konkurencji Unii i krajowe prawo konkurencji chronią ten sam interes prawny?

W odpowiedzi Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że wyrażona w art. 50 Karty zasada ne bis in idem, nie sprzeciwia się temu, aby krajowy organ ochrony konkurencji nałożył na przedsiębiorstwo, w ramach jednej i tej samej decyzji, dwie kary – jedną za naruszenie krajowego prawa konkurencji, a drugą – za naruszenie art. 82 WE. Krajowy organ ochrony konkurencji powinien się jednak upewnić, że kary te – rozpatrywane łącznie – są proporcjonalne do charakteru tego naruszenia.