Nowelizacja prawa „dla skruszonych”

24 lutego 2009 roku wchodzą w życie znowelizowane przepisy dotyczące programu unikania wysokich sankcji za udział w nielegalnych porozumieniach ograniczających konkurencję. Program daje możliwość zmniejszenia odpowiedzialności finansowej za udział w kartelu w zamian za dostarczenie dowodów na istnienie zmowy i wycofanie się z niej.

Program łagodzenia kar (leniency)

Zgodnie z założeniami programu łagodzenia kar (ang. leniency: pobłażliwość, wyrozumiałość, łagodność) przedsiębiorca, który zdecyduje się na ujawnienie lub pomoże w udowodnieniu istnienia zakazanego porozumienia antykonkurencyjnego, może liczyć na uniknięcie lub zmniejszenie kary finansowej. A kary te – ze względu na negatywny wpływ takich porozumień na gospodarkę – mogą być dotkliwe i sięgać nawet do 10 proc. przychodu przedsiębiorców.

Program łagodzenia kar nie jest instytucją nową, choć jego stosowanie w Polsce do tej pory nie było rozpowszechnione. W 2008 roku Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów [„UOKiK”] prowadził ponad 40 postępowań w sprawie porozumień ograniczających konkurencję, ale liczba chętnych do wzięcia udziału w programie była znikoma. Wchodząca obecnie w życie nowelizacja przepisów ma zachęcić przedsiębiorców do wzięcia w nim udziału.

Składanie wniosków

Należy przypomnieć, że tylko ten przedsiębiorca, który przyzna się jako pierwszy i dostarczy dowód na istnienie kartelu, może liczyć na całkowite odstąpienie od kary. W tej sytuacji niezwykle ważna jest kolejność składanych w UOKiK wniosków. Nowelizacja umożliwia składanie wniosków skróconych, aby przedsiębiorca, który chce przyznać się do udziału w nielegalnym porozumieniu, mógł złożyć wniosek nawet w sytuacji braku wszystkich wymaganych informacji. Taka możliwość pozwoli mu zająć „miejsce w kolejce” chętnych, ubiegających się o złagodzenie kary.

Wniosek skrócony będzie przyjmowany warunkowo, co oznacza, że przedsiębiorca będzie musiał uzupełnić go w wyznaczonym terminie. Pozostali przedsiębiorcy mogą spodziewać się jedynie obniżenia sankcji finansowych – drugi w kolejności wnioskodawca na nie więcej niż o 50 proc., trzeci – 30 proc., pozostali – 20 proc. kary, która byłaby nałożona, gdyby nie złożyli wniosku leniency .

Ponadto, nowe przepisy doprecyzowują zakres informacji, które powinny zostać przedstawione przez przedsiębiorców ubiegających się o objęcie programem łagodzenia kar. We wniosku powinny znaleźć się m.in. informacje o uczestnikach porozumienia, czasie trwania, jego celu, terytorium.

Pozwy zbiorowe

Trwają prace nad projektem ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Ustawa ma umożliwić rozstrzygnięcie wielu podobnych spraw różnych podmiotów w jednym postępowaniu. Ojczyzną pozwów zbiorowych jest USA, w krajach Unii Europejskiej podobne rozwiązania już funkcjonują lub trwają intensywne prace nad ich wprowadzeniem.

Wystąpienie z pozwem grupowym z wielu względów jest korzystniejsze dla zainteresowanych niż indywidualne występowanie z pojedynczym roszczeniem. Dotyczy to w szczególności przypadków dochodzenia przez poszkodowanych małych kwot od jednego sprawcy szkody. Taki sposób prowadzenia postępowania jest nie tylko tańszy, ale i znacznie zwiększa efektywność ochrony sądowej.

Według projektu ustawy wystąpienie z pozwem zbiorowym będzie możliwe w sprawach, w których roszczenia jednego rodzaju oparte na jednakowej podstawie będą dochodzone będą przez co najmniej 10 podmiotów.

W ocenie Kancelarii GESSEL wprowadzenie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym będzie bardzo istotną zmianą w polskim prawie, a jej skutki finansowe – zarówno dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, jak i dla osób fizycznych (np. konsumentów, akcjonariuszy spółek publicznych) – mogą być znaczące. Dlatego też Kancelaria będzie na bieżąco monitorować postęp oraz zakres prac i informować o nich Państwa.