Przyjrzyj się zapewnieniom przy fuzjach

Umowy dotyczące fuzji i przejęć są najeżone różnorodnymi oświadczeniami i zapewnieniami. Jakie jest ich znaczenie prawne? 
Są to zestawy nawet kilkudziesięciu klauzul umownych, zamieszczanych w umowach kupna udziałów albo akcji, czy też kupna przedsiębiorstwa sensu stricte albo innych umów mających na celu osiągnięcie podobnego rezultatu. Cel to zapewnienie kupującego, że istnieją określone cechy charakteryzujące nie tylko sprzedawane udziały, ale też przedsiębiorstwo spółki oraz pewne okoliczności towarzyszące transakcji. Możliwość udzielenia oświadczeń i zapewnień wynika z zasady swobody umów, popartej treścią art. 473 kodeksu cywilnego.

Dlaczego kwalifikacja prawna zapewnień napotyka trudności? 
Na ogół z instytucją zapewnienia spotykamy się jedynie w wypadku rękojmi. Sprzedający jest względem kupującego odpowiedzialny, jeżeli przedmiot świadczenia nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił kupującego (art. 556 k.c.). Jeżeli w tym świetle przeanalizujemy treść standardowo udzielanych zapewnień, okaże się, że w razie sprzedaży udziałów czy akcji zapewnienia dotyczą nie tylko przedmiotu świadczenia w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale także tego przedmiotu w ujęciu funkcjonalnym: udziały albo akcje są traktowane jak pośrednia własność przedsiębiorstwa (w sensie ekonomicznym). Dlatego rozróżnia się kilka grup zapewnień: dotyczące stanu prawnego samych udziałów albo przedsiębiorstwa, sytuacji prawnej spółki jako osoby prawnej, jak również statusu prawnego sprzedającego i kupującego. Każda grupa może podlegać odrębnej kwalifikacji prawnej w zależności od sposobu, w jaki skonstruujemy daną klauzulę, np. jako zapewnienia, o których mowa w art. 556 k.c., czy też umowy nienazwane o charakterze gwarancji.

Zapewnienia udzielane podczas sprzedaży udziałów różnią się od tych, które pojawiają się w transakcjach sprzedaży przedsiębiorstwa. Różnica wynika z tego, że podczas sprzedaży udziałów w spółce nabywa się nie tylko przedsiębiorstwo jako takie, ale także formę organizacyjną (korporacyjną), w której ono funkcjonuje. Dlatego podczas sprzedaży przedsiębiorstwa nie będą miały znaczenia zapewnienia dotyczące sytuacji prawnej spółki. Zakres pozostałych zapewnień będzie podobny. Dotyczy to np. stanu zobowiązań przejmowanej firmy. Choć zbycie przedsiębiorstwa obejmuje zasadniczo aktywa, treść art. 554 k.c. nakazuje kupującemu wykazać należytą staranność w celu dowiedzenia się o zobowiązaniach związanych ze zbywanym przedsiębiorstwem. Tylko brak takiej wiedzy wyłącza solidarną odpowiedzialność kupującego za długi firmy (…)