Kary nakładane przez KNF za naruszenie przepisów dot. znacznych pakietów akcji

Dokonana ustawą z dnia 10 lutego 2017 r. nowelizacja przepisów ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych („Nowelizacja”), znacząco zwiększyła maksymalny wymiar kar pieniężnych możliwych do stosowania przez Komisję Nadzoru Finansowego w ramach sankcji za stwierdzone decyzją administracyjną naruszenia odnośnych przepisów prawa. Co do zasady, wprowadzenie zwiększonej wysokości tych kar w poszczególnych przypadkach stanowiło przejaw implementacji przepisów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego I Rady 2014/57/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie sankcji karnych za nadużycia na rynku, kreując mechanizm umożliwiający efektywne egzekwowanie przestrzegania przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie nadużyć na rynku („Rozporządzenie MAR”).

Oprócz sankcji ściśle związanych z materią regulowaną Rozporządzeniem MAR, zwłaszcza jeśli chodzi o wymogi dotyczące funkcjonowania reżimu informacji poufnych (co w dużej mierze objęło swym zakresem menedżerów spółek publicznych, pełniących w nich funkcje członków zarządów i rad nadzorczych), Nowelizacja podwyższyła w istotny sposób również poziom kar przewidzianych za popełnienie tzw. deliktów administracyjnych, stanowiących naruszenie przepisów rozdziału 4 ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych („Ustawa o Ofercie”), normującego problematykę znacznych pakietów akcji spółek publicznych. Poszczególne rodzaje takich deliktów wskazuje art. 97 Ustawy o Ofercie, zaliczając do nich czyny polegające na uchybieniu obowiązkom w zakresie:

• ogłaszania i przeprowadzania wezwań na sprzedaż akcji, o których mowa w art. 73 i 74 Ustawy o Ofercie (w przypadkach zamierzonego lub dokonanego przekroczenia danego progu procentowego ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu),
• powiadamiania przez akcjonariuszy w trybie art. 69 Ustawy o Ofercie o zmianach stanu posiadania akcji (skutkujących zwiększeniem lub zmniejszeniem udziału w ogólnej liczbie głosów).

Jeśli chodzi o delikty odnoszące się do powyżej wskazanych wezwań, każdy z nich uzyskał mocą Nowelizacji nowy, znacznie wyższy wymiar zagrożenia karą pieniężną, bowiem jej górna granica została podwyższona aż dziesięciokrotnie, tj. z kwoty 1.000.000 złotych do kwoty 10.000.000 złotych. Ponadto, jako rozwiązanie alternatywne, wprowadzona została formuła pozwalająca KNF na zastąpienie kary w powyższym rozmiarze karą do wysokości trzykrotnej kwoty osiągniętej korzyści lub unikniętej straty, w przypadku gdy możliwe jest ustalenie kwoty korzyści osiągniętej lub starty unikniętej w wyniku naruszenia danego obowiązku (noszącego znamiona przedmiotowego deliktu).

Z kolei, w przypadku naruszenia obowiązków co do powiadamiania w trybie art. 69 Ustawy o Ofercie o zmianach udziału w ogólnej liczbie głosów, w grę wchodzą zasadniczo sankcje:

• wobec osób fizycznych – do wysokości 1.000.000 złotych,
• (ii) wobec innych podmiotów – do wysokości 5.000.000 złotych albo kwoty stanowiącej równowartość 5% całkowitego rocznego przychodu wykazanego w ostatnim zbadanym sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy, jeżeli przekracza ona 5.000.000 złotych.

Ten model także został uzupełniony o możliwość nałożenia – zamiast kary w zakresie powyższych kwot – kary do wysokości dwukrotności kwoty osiągniętej korzyści lub unikniętej straty, w przypadku gdy możliwe jest ustalenie kwoty takiej korzyści osiągniętej lub starty unikniętej w wyniku popełnienia danego czynu zabronionego.

Wyposażenie KNF w możliwość stosowania, w odniesieniu do wskazanych deliktów, kar pieniężnych o tak znacznych rozmiarach stwarza po stronie adresatów poszczególnych obowiązków w zakresie znacznych pakietów akcji (a do tych adresatów zaliczają się przede wszystkim inwestorzy, w tym ci będący akcjonariuszami spółek publicznych) konieczność planowania poszczególnych działań (inicjatyw) odnoszących się do wszelkiego rodzaju transakcji na akcjach spółek publicznych, z uwzględnieniem zapewnienia bezwzględnej zgodności z przepisami prawa, celem wyeliminowania ryzyka narażenia się na poniesienie dolegliwej sankcji finansowej, której wysokość może w konkretnym przypadku spowodować znaczne przekroczenie progu ekonomicznej opłacalności transakcji. Tym samym niezbędna staje się znajomość przez osoby zaangażowane w dane czynności po stronie podmiotów dokonujących transakcji, stosownych uregulowań prawnych, tak aby możliwe było dochowanie przez nie najwyższej staranności w podejmowanych  działaniach, co pozwoli na uniknięcie ryzyka popełnienia błędów lub zaniechań, których konsekwencje byłyby niezwykle surowe w sferze majątkowej.

Kara nałożona na Murapol S.A. 

Dowodu na to, że zagrożenie karą pieniężną na tak wysokim poziomie nie jest wyłącznie teoretyczne, dostarcza praktyka orzecznicza KNF, która przejawiła się niedawno w wydaniu decyzji w sprawie spółki Murapol S.A. Na posiedzeniu KNF w dniu 20 sierpnia 2019 r. nałożona została na tę spółkę kara pieniężna w wysokości 9.900.000 złotych (przy maksymalnej granicy kary wynoszącej 10.000.000 złotych), z tytułu stwierdzonego w toku postępowania naruszenia w 2017 r. obowiązku:

• ogłoszenia przez Murapol S.A. wezwania następczego z art. 73 ust. 2 Ustawy o Ofercie do zapisywania się na sprzedaż lub zamianę akcji spółki Skarbiec Holding S.A. w liczbie powodującej osiągnięcie 66% ogólnej liczby głosów w związku z przekroczeniem przez Murapol S.A. (wraz z Venture Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym, zarządzanym przez Trigon TFI S.A., obecnie Lartiq TFI S.A.) 33% ogólnej liczby głosów w Skarbiec Holding S.A. albo
• niedokonania zbycia w tym terminie akcji tej spółki w liczbie powodującej osiągnięcie nie więcej niż 33% ogólnej liczby głosów (w terminie 3 miesięcy od przekroczenia tych 33%).

Należy zastrzec, że powyższa decyzja KNF nie jest ostateczna, a Murapol S.A. w komunikacie prasowym zapowiedział jej zaskarżenie w drodze złożenia odpowiedniego wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, tym niemniej wydanie omawianej decyzji należy kwalifikować jako przejaw przyjęcia przez KNF restrykcyjnego podejścia do kwestii wymiaru sankcji również w obszarze deliktów normowanych w art. 97 Ustawy o Ofercie. Zwracamy uwagę, iż w przeciągu minionych dwóch lat KNF konsekwentnie zwiększa wymiar sankcji również w odniesieniu do karania za pozostałe naruszenia (popełniane przez emitentów, podmioty licencjonowane jak i osoby fizyczne), objęte materią Ustawy o Ofercie i ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.

Jeśli jakiekolwiek zagadnienia związane z powyżej przedstawionymi regulacjami  wymagają bliższych wyjaśnień lub budzą Państwa wątpliwości, prawnicy Kancelarii GESSEL pozostają do Państwa dyspozycji.